الشیعة و الحاکمون (کتاب)

الشیعه و الحاکمون، کتابی به زبان عربی در زمینه تاریخ شیعه، نوشته محمد جواد مغنیه (متوفای ۱۴۰۰ق). این کتاب، اوضاع اجتماعی و سیاسی شیعیان از ابتدای خلافت مسلمین (سقیفه بنی ساعده) و همچنین نحوه حکومت حاکمان اسلامی را به تفصیل شرح داده است. وی در این کتاب کوشیده است تصویری از رابطه خصمانه حاکمان اسلامی با شیعیان ارائه دهد. مصطفی زمانی(۱۳۱۳-۱۳۶۹ش. روحانیِ مترجم، نویسنده و ناشر) این کتاب را با عنوان «شیعه و زمامداران خودسر» به فارسی ترجمه کرده است.

نویسنده

محمد جواد مُغنیه (۱۳۳۲-۱۴۰۰ق) فرزند شیخ محمود از عالمان و مفسران شیعه در قرن چهاردهم قمری است. مغنیه در لبنان متولد شد و تحصیلات خود را در موطن خویش آغاز کرد. سپس به نجف رفت و در درس عالمانی مانند سید ابوالقاسم خویی حاضر شد. او پس از بازگشت به لبنان، منصب قضاوت و ریاست دادگستری را عهده‌دار شد. محمد جواد مغنیه دارای تألیفات بسیاری در علوم مختلف بوده و از جمله مفسرانی است که صاحب دو تفسیر الکاشف و المبین است. شخصیت مغنیه را اندیشه‌های دینی و سیاسی‌اش متمایز ساخته و نوگرایی در فقه و اجتهاد، تقریب مذاهب و وحدت اسلامی از جمله دیدگاه‌های اوست. او همچنین از انقلاب اسلامی ایران و رهبر آن تجلیل کرده و با تعابیر بلندی می‌ستاید. مغنیه در سال ۱۴۰۰ق درگذشت و در حرم امام علی(ع) دفن شد.

محتوای کتاب

نویسنده در این کتاب، اوضاع اجتماعی و سیاسی شیعیان از ابتدای خلافت مسلمین (سقیفه بنی ساعده) تا زمان حاضر، و همچنین نحوه حکومت حاکمان اسلامی را به تفصیل شرح داده است. این کتاب سعی می‌کند تصویری از رابطه خصمانه حاکمان اسلامی با شیعیان به دست دهد. از همین رو، ابتدا شرحی از اختلافات مسلمین پس از وفات پیامبر(ص) عرضه می‌کند، سپس وضعیت شیعیان را در زمان حکومت معاویه، بنی مروان، بنی عباس، و پس از بنی عباس شرح می‌دهد.

مترجم، در مقدمه چاپ دوم کتاب نوشته است:

«تاریخ ثابت می‌کند که هرگاه دستگاهی به سوی دیکتاتوری و خودسری رهسپار گردید، بازار تملق و چاپلوسی رواج پیدا می‌کند، دیگر رحم و عاطفه و انسانیت از دست می‌رود. در این کتاب نمونه‌های تاریخی هوس‌بازی و خوش‌گذرانی و هزینه کردن بیت‌المال در مقاصد شخصی بیان می‌شود و نیز آشکار می‌گردد که بیشتر زمامداران جهان به فکر ریاست و حکومت هستند. روشن می‌شود که فریاد طرفداری زمامداران از ملت و اظهار نوع دوستی، جز عوام‌فریبی مطلب دیگری نیست؛ و تظاهر به دین و دین‌داری زمامداران فقط برای اغفال ملت بینواست و هدفی جز حکومت و آقایی ندارند. مغنیه می‌کوشد در کتاب حاضر استقامت و مبارزات شیعیان را در مقابل دیکتاتورهای خون آشام منعکس سازد و پس از آن نتیجه می‌گیرد که حقانیت شیعه سبب شد که تشیع پس از آن همه مظلومیت و کشته شدن و خون دادن بر جای خود استوار بماند.»

فصل‌بندی کتاب

• مقدمه؛
• بخش اول: ذکر شیعه و رفتار خلفا و دستگاه حاکمه با شیعیان و بخصوص علی(ع) پس از پیامبر(ص).
• بخش دوم: شیعیان در زمان معاویه و رفتار و جنایات وی با شیعیان.
• بخش سوم: جنایات بنی مروان بر علیه شیعیان و مردم.
• بخش چهارم: عیاشی‌ها، مظالم و ناروایی‌های بنی عباس علیه شیعه.
• بخش پنجم: وضع شیعیان پس از بنی‌عباس و در زمان صلاح الدین ایوبی، دولت عثمانی و دولت سعودی.
• بخش ششم: مسئله شیعیان و استعمار و اهداف مستشرقان.
• خاتمه: مسئله غدیر.

پانویس

منابع

• الشیعه والحاکمون، محمد جواد مغنیه، قم، ۱۴۳۰ق.
• .
• .